Meisjes en Wetenschap
Anne-Mie Van Kerckhoven krijgt overzicht in het MUHKA
review by Geert Van Der Speeten.
published on 12 Feb 2018 in De Standaard
De Antwerpse kunstenares Anne-Mie Van Kerckhoven krijgt haar eerste grote overzichtstentoonstelling in haar geboortestad. Het is een intense, labyrintische terugblik.
Anne-Mie Van Kerckhoven (66) heeft een oeuvre op haar naam staan waar ze zelf van schrikt. Het vertelt het verhaal van haar leven, zo zei ze zelf bij de opening van haar retrospectieve in het Muhka in Antwerpen. ‘En het getuigt van de woelige tijd waarin ik geleefd heb als vrouwelijke creatieve mens.’
Het Muhka brengt zo’n vierhonderd werken bij elkaar, van haar prilste tekeningen uit de vroege jaren 70 tot het recente Orakel (ornament). De digitale print op plexiglas heeft een onderwerp dat je zowat haar signatuur zou kunnen noemen. Het toont een bewerkt beeld van een pin-up uit haar verzameling blootblaadjes, met digitale elementen als stoorzenders.
In een door mannen gedomineerde kunstwereld moest de tegendraadse en moeilijk te klasseren Anne-Mie Van Kerckhoven lang haar plaats bevechten. Vaak wees haar kunst op vrouwonvriendelijke stereotiepen en vastgeroeste patronen. Bij wijze van statement ging ze ook de genderneutrale naam AMVK hanteren.
‘Veel kunstenaars van haar generatie tonen kunst die er gesetteld uitziet. Anne-Mie is vooral unsettled. Ze stopt niet met zoeken’ ANDERS KREUGER curator
De jongste jaren ligt de aandacht meer op haar artistieke verwezenlijkingen. In twee Duitse musea, in Mönchengladbach en Hannover, kreeg ze een overzicht. Het Muhka stak veel energie in het archiveren van haar ensembles en brengt nu een eigen versie van de Duitse retrospectieve. Die focuste op haar oeuvre als een systeem, terwijl Antwerpen vooral de omvang en de verscheidenheid oproept. Curator Anders Kreuger wou de kracht van het geheel laten zien, de clash tussen woord en beeld die telkens andere vormen aanneemt. ‘Veel kunstenaars van haar generatie tonen kunst die er gesetteld uitziet’, zegt hij. ‘Anne-Mie is vooral unsettled. Ze stopt niet met zoeken.’
Headnurse
Haar carrière kende een moeilijke start. Ze studeerde grafische vormgeving en wilde eigenlijk cartooniste worden. Maar haar brutale, contraire tekenwerk bleek toch vooral als kunst gepercipieerd te worden. Een restant van deze periode zijn de zeven stripverhalen die ze op honderd exemplaren liet drukken. Ze dragen veelzeggende titels als ‘Leve de non-konformisten’ en ‘Waarom nog mannen?’. Via tentoonstellingen in het off-circuit werd Van Kerckhoven in de jaren 80 dan toch opgepikt door de kunstwereld. Maar hoorde ze bij de stal van De Zwarte Panter of toch eerder bij de avant-gardeclan van het ICC? Niemand leek het precies te weten.
Haar werk is onconventioneel in vorm, formaat, kleur- en materiaalgebruik. Van Kerckhoven schilderde, performde, maakte diareeksen, video’s, animatiefilms en computertekeningen. Al van bij het begin toonde ze ruimtevullende ensceneringen, zoals = Basic (1980), dat in een zaaltje gereconstrueerd wordt. Glad plexiglas en plastic groeiden uit tot haar favoriete canvas, waarop ze overstuurde kleuren aanbracht.
Wellfare state, 1995. AMVK
Montage en collage zijn haar belangrijkste instrumenten. De beelden die ze gebruikt, zijn verdubbeld, gespiegeld of met abstracte elementen aangevuld om een eenduidige interpretatie tegen te gaan. Behalve bewerkte softpornoprenten duiken ook Wittgenstein, Sade, de utopische socialist Charles Fourier of de mystica Marguerite Porete op. Haar ‘meisjes’ kregen een wetenschappelijke inbedding. Hoe die botsing functioneert, toont een sleutelwerk dat in de loop der jaren verschillende gedaantes zou aannemen, met titels als 96 geërotiseerde concepten, Morele herbewapening of Headnurse. Verleidingsbeelden uit haar databank werden gekoppeld aan begrippen uit de thermodynamica of ingewikkelde kennissystemen. Vaak duiken ook rigide lijstjes en methodieken op, als een raster om greep te krijgen op de werkelijkheid.
Punk
Anne-Mie Van Kerckhoven was een van de eersten om artificiële intelligentie binnen te smokkelen in de kunst. Digitale toepassingen staan voor haar symbool voor het verkennen van een avontuurlijke taal, maar ook voor manipulatie en het gevaar voor hersenspoeling. Ze laten haar bovendien toe om verbindingen te leggen tussen vroeger en nu. Zo blijken er overeenkomsten op te duiken tussen mystieke openbaringen in de middeleeuwen en kernvragen waarmee het digitale tijdperk ons opzadelt. Of duiken denkers als Descartes en Schopenhauer op in ‘filosofische stijlkamers’, telkens verwelkomd door een avatar van de kunstenares.
Het punkhoofdstuk, toen ze Club Moral oprichtte met haar partner en bodykunstenaar Danny De Vos, ontbreekt in deze retrospectieve. Maar de punkattitude en de drang om noise te creëren, zijn onderhuids sterk voelbaar.
Het Muhka koos voor een veelvoud aan werken, maar de stap van het massale naar het museale bleek toch niet zo evident. Soms heb je de indruk dat de rebelse chaos van dit werk ingedamd is. Of dat het puur esthetische in deze opstelling het voorplan kan claimen. Zoals in Conceptual playmates, die wel de zusjes van de popartfiguren op de schilderijen van Evelyne Axell lijken.
Anne-Mie Van Kerckhoven, AMVK. Tot 13/5 in het Muhka in Antwerpen
read online: http://www.standaard.be/cnt/dmf20180211_03352124
Related solo exhibitions: AMVK
2155 views